Thật may mắn khi ở lễ hội Nàng Han, xã Mường So (huyện Phong Thổ) vừa qua, chúng tôi có dịp được trò chuyện với Tiến sĩ Mỹ học, Văn hoá học Phạm Thế Hùng - ông là một trong những người sở hữu nhiều danh hiệu “nhà”: nhà giáo, nhà thơ, hoạ sĩ, nhạc sĩ, nhà phê bình nghệ thuật… Với con mắt của một hoạ sĩ, người có nhiều kinh nghiệm làm giám khảo tại các cuộc thi sắc đẹp trên cả nước, Tiến sĩ Thế Hùng trầm trồ, ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của người con gái Thái nơi đây. Ông phấn khởi, cho biết: Đây là lần đầu tiên, tôi đến với Lai Châu, bất ngờ với vẻ đẹp thiên nhiên và con người. Nhất là người con gái Thái, họ đẹp lắm khi diện trang phục truyền thống dân tộc. Trang phục người Thái là một trong những trang phục dân tộc đẹp nhất, sang trọng, lịch lãm và tính thẩm mỹ rất cao, tôn lên đường cong hoàn hảo của người con gái. Tôi rất thích vẻ đẹp của người con gái Thái ở Lai Châu, họ không chỉ có dáng đẹp, mặt đẹp mà còn có tinh thần đẹp, rất niềm nở, hiếu khách và chân thành.

Quả thực, không chỉ có Tiến sĩ Mỹ học Thế Hùng mà bất kỳ du khách nào khi đến với lễ hội truyền thống tiêu biểu của đồng bào dân tộc Thái: Nàng Han (xã Mường So), Then Kin Pang (xã Khổng Lào) cũng bị cuốn hút bởi nét đẹp tự nhiên của những người con gái Thái, nhất là những thiếu nữ tuổi 16, 18 với làn da trắng mịn, đôi mắt long lanh, mái tóc đen dài cùng nụ cười rạng rỡ như ánh nắng ban mai.

2 xã Mường So, Khổng Lào được ví như cái nôi sinh ra những người con gái Thái đẹp nhất ở Lai Châu. Vẻ đẹp ấy bắt nguồn từ truyền thuyết kể về nữ tướng Nàng Han - người con gái Thái trong vùng giả trai đi đánh giặc. Đánh thắng giặc trở về, nàng dừng chân bên mó nước Nậm Bó tắm gội rồi bay về trời. Trải qua thời gian, mưa nắng nhưng mó nước ấy chưa bao giờ khô cạn, vẩn đục, nước trong vắt, mát lành. Bao đời nay, người Thái sinh hoạt, ăn uống từ nguồn nước ấy. Vì thế, theo quan niệm của cộng đồng, dòng nước Nậm Bó đã góp phần tạo nên vẻ đẹp mê hồn, làn da trắng hồng tự nhiên, mái tóc đen óng mượt của người con gái Thái. Vào mỗi dịp lễ hội Nàng Han, Then Kin Pang những cô gái Thái xinh tươi, rạng ngời lấy nước từ mó nước Nậm Bó để dâng lên nữ tướng, dâng lên Then bày tỏ lòng thành kính, biết ơn.

Ngoài làn da trắng, khuôn mặt xinh tươi, người con gái Thái còn có dáng đẹp. Điều này được thể hiện rõ khi họ diện trên mình bộ trang phục truyền thống dân tộc với chiếc áo cóm bó sát có hàng cúc bướm màu bạc óng ánh, chiếc váy đen dài xếp nếp và chiếc khăn piêu thêu tay. Điểm nhấn trên bộ trang phục là chiếc thắt lưng màu xanh, tôn lên đường cong cơ thể hoàn hảo của người phụ nữ cùng vòng eo thon thả. Mỗi bước đi của các chị, các em nhẹ nhàng, uyển chuyển nhưng đầy dứt khoát, sang trọng.

Hiện nay, người dân tộc Thái có dân số đông nhất toàn tỉnh, chiếm 32,06%, sinh sống ở khắp 8 huyện, thành phố với 2 nhóm Thái, gồm Thái đen và Thái trắng. Người phụ nữ dân tộc Thái không chỉ đẹp về hình thức mà họ còn đẹp về tâm hồn. Vẻ đẹp này hiện hữu ngay chính trong đời sống sinh hoạt hằng ngày. Đó chính là sự hiếu khách, tấm lòng thảo thơm, kính trọng ông bà cha mẹ, yêu thương gia đình, yêu quê hương đất nước, sự chịu thương chịu khó. Lớn hơn là tình yêu văn hoá dân tộc, họ gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá riêng có của đồng bào Thái từ việc giữ tiếng nói, chữ viết, trang phục, những điệu múa, điệu xoè, bài hát then, đàn tính, nghề thủ công truyền thống (dệt vải, quay sợi, thêu thùa…) đến những món ẩm thực ngon, độc đáo.

Ngày nay, bên cạnh vẻ đẹp truyền thống, người con gái Thái ở Lai Châu còn khẳng định bản lĩnh của phụ nữ trong thời đại mới. Họ năng động, tự tin, quyết tâm học tập, lập nghiệp; tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội, tổ chức chính quyền địa phương. Đặc biệt, bằng tài năng, vẻ đẹp tâm hồn và tri thức, những thiếu nữ người dân tộc Thái chinh phục trái tim khán giả tại các cuộc thi sắc đẹp trong tỉnh, khu vực, quốc gia. Điển hình như chị Lò Thị Thương - người con gái vùng đất Mường So đoạt danh hiệu Á hậu 2 Hoa hậu Doanh nhân Du lịch Việt Nam 2023.